Ostatnia „Lekcja historii” o Powstaniu Styczniowym
Zamieszczone przez eryk | Kategorie Publicystyka
W piątek 6 grudnia w kościele parafialnym ks. proboszcz Edmund Szarek wygłosił ostatnią w tym roku lekcję historii, dotyczącą Powstania Styczniowego na naszym terenie. Tym samym powoli zbliżamy się do końca obchodów 150-lecia ważnego dla Polski wydarzenia historycznego, jakim był ten ostatni XIX-wieczny zryw niepodległościowy Polaków. W „Naszych Sprawach” starałem się systematycznie relacjonować pierwszopiątkowe Lekcje Historii, jak również zamieszczaliśmy różne artykuły historyczne, związane z Powstaniem Styczniowym.
Tym razem, na zakończenie tegorocznego cyklu o Powstaniu Styczniowym, przedstawię trochę informacji o mało znanym wśród Łaskarzewian wydarzeniu, jakim była bitwa pod Przyłękiem.
Tak o tym epizodzie powstańczym napisał w swoim dziele Stanisław Zieliński:
6 października 1863 Przyłęk, ob. łukowski, 5 km płd.-wsch. od Łaskarzewa
Na czele garstki powstańców z oddziału Krysińskiego, ścigany przez kilka dni, starł się Bardet z majorem Domainem pod Przyłękiem, w lasach Chotyni. Oddział, straciwszy wielu zabitych i wziętych do niewoli, między innymi Kozyrskiego, emigranta, poszedł w rozsypkę. Nieznaczne szczątki rozbitków, spotkane przez inną kolumnę moskiewską, która na odgłos strzałów wyszła z Garwolina, zostały ponownie rozproszone.
W latach 90-tych, Remigiusz Trzaskowski zebrał i opisał w artykule informacje o wydarzeniach Powstania w naszym rejonie (Powstanie styczniowe w naszych okolicach). W artykule tym możemy przeczytać, że oddział majora Ludwika Bardeta liczył ok. 200 powstańców. Wobec przewagi Rosjan mjr. Bardet, straciwszy 13 poległych i 11 rannych, postanowił oderwać się od nieprzyjaciela i podzielił oddział na mniejsze grupy. Jednak tego samego dnia zostały one zaatakowane w pobliżu folwarku Śliz przez garwolińską kolumnę ppłk. Wendricha, złożoną z trzech kompanii piechoty i 50 kozaków. Uchodzący powstańcy przeszli rzekę Promnik i otworzyli znajdujące się na niej śluzy, co powstrzymało pościg. Powstańcy stracili około 40 poległych, a 10 dostało się do niewoli.
Oddział mjr. Bardeta wchodził w skład większej partii powstańczej Karola Krysińskiego, działającej głównie na lubelszczyźnie. Karol Krysiński (ur. 1838 – zm. prawd. w 1877) był podpułkownikiem w Powstaniu Styczniowym. Został mianowany naczelnikiem wojskowym Międzyrzeca, a następnie adiutantem pułkownika Walentego Lewandowskiego, naczelnika województwa podlaskiego. Działał, wraz ze swoim oddziałem na terenie 3 województw i stoczył ponad 30 większych bitew i potyczek. W skład oddziału Krysińskiego wchodzili m.in. żołnierze walczący wcześniej pod dowództwem Aleksandra Szaniawskiego (Szaniawski poległ, w wieku 43 lat, w potyczce pod wsią Sycyna 23 lutego 1863, jego żołnierzy zebrał płk. Lewandowski i włączył w skład grupy ppłk. Krysińskiego).
Porażka pod Przyłękiem nie przekreśliła jednak działań powstańczych na naszym terenie. Mjr. Bardet zebrał z powrotem swoje siły i już niedługo, razem z resztą grupy Krysińskiego, zadał Rosjanom poważne straty w bitwie pod Rossoszem. 16 listopada 1863 roku oddział ppłk. Karola Krysińskiego, w skład którego wchodziła m.in. piechota litewska mjr. Bogusława Ejtminowicza i oddział mjr. Bardeta, liczący razem 400 strzelców, 200 kosynierów i 100 jazdy konnej, urządziły zasadzkę na Rosjan. Jeden, niewielki oddział zbliżył się do Rosjan aby ich sprowokować, natomiast pozostali żołnierze zajęli stanowiska w Rossoszy. Kiedy pojawili się Rosjanie, oddział wycofał się, a Rosjanie dali się zwabić do miejscowości. W walce stoczonej na rynku, wojska carskie zostały rozbite: 16 żołnierzy carskich wzięto do niewoli, 65 zginęło w boju. Po stronie Polaków było 14 rannych i 13 zabitych.
Jak pisze Kazimierz Paciorek w swojej książce o miejscach pamięci na terenie powiatu garwolińskiego, w lesie między Przyłękiem a Zygmuntami znajduje się cmentarz wojenny z okresu Powstania Styczniowego. Opiekują się nim uczniowie ze szkoły w Przyłęku. Według zebranych przez niego informacji, na cmentarzu tym pochowani są właśnie powstańcy styczniowi, polegli w boju pod Przyłękiem. Los sprawił, że prawdopodobnie na tym samym cmentarzu pochowano także Kozaków poległych w 1920 r.
Opracowanie: Eryk Laskowski
Źródła informacji:
1) Stanisław Zieliński, Bitwy i potyczki 1863-1864, Rapperswil 1913.
2) Kazimierz Paciorek, Miejsca pamięci narodowej obszaru Lokalnej Grupy Działania Powiatu Garwolińskiego i okolic, Garwolin 2011.
3) Zeszyty Historyczne Ziemi Garwolińskiej Nr 19, praca zbiorowa, Garwolin 2013.
4) Wikipedia (http://pl.wikipedia.org/)
[al2fb_like_button]
8 grudnia 2013 godz. 11:54
Ciekawy adres, a pod nim wiele fotografii.
http://laskarzew.infoturlgd.pl/?attachment_id=292
Niektóre podpisy wymagają weryfikacji.
Autor zadał sobie wiele trudu.