Obyczaje Wielkopostne — Wielki Tydzień
Zamieszczone przez eryk | Kategorie Publicystyka
Pietro Lorenzetti „Wjazd Chrystusa do Jerozolimy”
Wielki Tydzień rozpoczyna Niedziela Palmowa tzw. Kwietna. Centralnym jej momentem jest uroczysty wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy. Już od IV w. w Jerozolimie patriarcha otoczony radośnie okrzykującym tłumem wsiadał na oślicę i wjeżdżał na niej z Góry Oliwnej do miasta. Zwyczaj ten wszedł w powszechną praktykę na Zachodzie w wieku V i VI. Zwyczaj poświęcania palm wprowadzono do liturgii dopiero w wieku XI.
Aż do ostatniej reformy obrzędów Wielkiego Tygodnia (1955) był zwyczaj, że celebrans wychodził przed kościół, bramę świątyni zamykano, kapłan uderzał w nią krzyżem trzykrotnie, wtedy brama otwierała się i kapłan z uczestnikami procesji wstępował do wnętrza kościoła, aby odprawić Mszę świętą. W Niedzielę Palmową po sumie odbywały się po kościołach przedstawienia pasyjne gdzie aktorzy odtwarzali misterium męki Pańskiej. Na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy w niektórych regionach Polski wprowadzano uroczyście wózek z figurą Chrystusa siedzącego na osiołku. Popularny też był zwyczaj iż palmą smagali się młodzieńcy pokrzykując „nie ja – wierzba bije, za tydzień wielki dzień”. Palmy po poświeceniu wetknięte za obraz służyły przez cały rok do święcenia zamiast dzisiejszego kropidła, a gałązki z palmy wetknięte w miedzę zapewniały urodzaj i chroniły przed klęskami żywiołowymi. Połykano też bazie z poświęconej palmy wierząc, że to nie tylko przyniesie zbawienie, ale i leczy choroby gardła.
Giotto di Bondone "Pocałunek Judasza”
Współcześnie zastąpiła go Marzanna, która symbolizuje odchodzącą zimę. Dzień ten jest przygotowaniem do Triduum Paschalnego. Jest to też czas ostatnich wiosennych porządków, świątecznego gotowania, prania, sprzątania i świątecznych zakupów. Dawniej wynoszono z domów sprzęty domowe, bielono chaty, wysypywano podłogi żółtym piaskiem. Przedświąteczne sprzątanie, ma również znaczenie symboliczne polegające na wymiataniu z domów zimy a wraz z nią zła i chorób.
Liturgia Wielkiego Czwartku uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego. Wieczorem rozpoczyna się Triduum Paschalne. Przed rozpoczęciem liturgii opróżnia się tabernakulum, które do Nocy Zmartwychwstania pozostaje puste. Msza św. ma charakter bardzo uroczysty, jest dziękczynieniem za ustanowienie Eucharystii i kapłaństwa służebnego. Ostania Wieczerza, którą Jezus spożywał z apostołami, była tradycyjną ucztą paschalną, przypominającą wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. Wszystkie gesty i słowa Jezusa, błogosławieństwo chleba i wina nawiązują do żydowskiej tradycji. Jednak Chrystus nadał tej uczcie nowy sens. Mówiąc, że poświęcony chleb jest Jego Ciałem, a wino Krwią, ustanowił Eucharystię. Równocześnie, nakazał apostołom: „To czyńcie na Moją pamiątkę”. Tradycja upatruje w tych słowach ustanowienie służebnego kapłaństwa, szczególne włączenie apostołów i ich następców w jedyne kapłaństwo Chrystusa. W liturgii podczas śpiewu hymnu „Chwała na wysokości Bogu”, którego nie było przez cały Wielki Post, biją dzwony. Po homilii ma miejsce obrzęd umywania nóg. Po Mszy św. rusza procesja do tzw. ciemnicy. Tam rozpoczyna się adoracja Najświętszego Sakramentu. Znakiem odejścia Jezusa, który po Ostatniej Wieczerzy został pojmany, jest „ogołocenie” ołtarza. Aż do Wigilii Paschalnej ołtarz pozostaje bez obrusa, świec i ozdób.
W następnej części – „Wielkanoc w tradycji ludowej”
Opracowano na podst. www.wiara.pl
