Powstanie Styczniowe w naszych okolicach
Zamieszczone przez eryk | Kategorie Publicystyka
Kontynuujemy cykl artykułów o Powstaniu Styczniowym. Tym razem przypomnę Państwu archiwalny już artykuł, który ukazał się w 6 numerze „Naszych Spraw” w styczniu 1996 roku (wydanie drukowane). Materiał obfituje w szczegółowe informacje o wydarzeniach z lat 1863-1864 na terenie Łaskarzewa i najbliższej okolicy. Trudu zebrania tych danych podjął się Remigiusz Trzaskowski.
W styczniu br mija 133 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego skierowanego przeciw rosyjskiemu zaborcy. W tych narodowowyzwoleńczych walkach aktywny udział brało społeczeństwo Łaskarzewa i okolic. Początkiem przygotowań do powstania była wielotysięczna manifestacja zorganizowana w Maciejowicach w dniu 10 X 1861 r. w 67 rocznicę bitwy, którą stoczył Kościuszko na czele wojska polskiego przeciw wojskom rosyjskim. Po nabożeństwie procesja przeszła do Krępy, do miejsca w którym Kościuszko dostał się do niewoli (w dniu 8 IV 1861 r. w tym miejscu usypano kopiec i postawiono krzyż). Patriotyczne kazania wygłosili księża z Maciejowic: Józef Burzyński i Seweryn Paszkowski; i pomimo tego, że ks. J. Burzyński został później aresztowany to jednak dla powstania pozyskano wielu chłopów z okolic, rozbudzając wśród nich uczucia patriotyczne.
Naczelnikiem wojskowym województwa podlaskiego na początku stycznia 1863 r. mianowany został przez Komitet Centralny Narodowy płk Walenty Teofil Lewandowski rodem z Łaskarzewa. Należała do niego pełnia władzy zarówno wojskowej jak i cywilnej, do chwili aresztowania w IV 1863 r. Natomiast naczelnikiem powiatu łukowskiego został ks. Stanisław Brzóska.
Przed wybuchem powstania w Łaskarzewie stacjonowało wojsko rosyjskie, tj. 1 kompania dowodzona przez kpt. Kirijewskiego i 3 kompania III batalionu saperskiego. Wojska te rozmieszczone były pomiędzy ulicami 11 Listopada i Strażacką (nazwy współczesne), a placem ćwiczeń był plac gdzie obecnie pobudowana jest remiza OSP. Konie umieszczone były w stodołach.
W nocy z dnia 22 na 23 stycznia 1863 r. nie zostały zaatakowane wojska carskie stacjonujące w Łaskarzewie, chociaż raport naczelnika powiatu łukowskiego sugeruje, że atak został wykonany. Dowódcą miał być Gajewski ze wsi Rowy, który został aresztowany, jak również drugi z aresztowanych Mieczysław Ejmunt z Kobylej Woli 22 stycznia był pod Łaskarzewem. 24 stycznia na wieść o wybuchu powstania przeszło 200 chłopów z okolic Łaskarzewa, uzbrojonych w kosy i widły, uderzyło samorzutnie na kompanię III batalionu saperskiego, ale atak został odparty.
26 stycznia zaczęli organizować się powstańcy w Maciejowicach. Dowództwo nad nimi objął płk W. Lewandowski, który przybył tu po kilku dniach wędrówki po województwie z oddziałem liczącym 130 ludzi. Lewandowski postanowił zaatakować rodzimy Łaskarzew. Wczesnym świtem 28 stycznia powstańcy wkroczyli do miasta od strony traktu warszawsko-dęblińskiego, otoczyli i zaatakowali budynki, w których spali saperzy. Zdołali oni jednak odeprzeć powstańców ogniem broni ręcznej. Dowódca kompanii kpt Kirijewski nie znając sił powstańców opuścił Łaskarzew zaprzestając dalszej walki. Dopiero z nastaniem dnia wojska carskie wkroczyły ponownie do miasta, opuszczonego już przez powstańców. Straty w tej potyczce były niewielkie. Powstańcy mieli 1 poległego, sołtysa z Dłużniewa i 2 rannych: Pawła Kliczka z Łaskarzewa i Olszewskiego, saperzy 1 rannego. Natomiast źródła rosyjskie swoje straty określają na 7 rannych, a powstańców na 40 zabitych i rannych.
Uzbrojenie powstańców to, oprócz karabinów, kosy, topory, siekiery i drągi. Wykonali je kowale (m.in. Aleksander Raguszewski). Polegli pochowani zostali obok parkanu w płd.-zach. części cmentarza w Łaskarzewie. Po tej bitwie płk Lewandowski z resztą oddziału wyruszył w kierunku Białej.
W 1863r. w okolicach Łaskarzewa stoczono również bitwy w lasach między folwarkiem Przyłęk i folwarkiem Śliz oraz w Uścieńcu. 6 października oddział liczący ok. 200 powstańców pod dowództwem mjr. Ludwika Bardetta zaatakowany został przez kolumnę mjr. Domnina w pobliżu folwarku Przyłęk. Wobec przewagi przeciwnika mjr. Bardett mając 13 poległych i 11 rannych zaniechał dalszej walki. W celu oderwania się od nieprzyjaciela podzielił oddział na mniejsze grupy. Jednak tego samego dnia zostały one zaatakowane przez garwolińską kolumnę ppłk. Wendricha, złożoną z trzech kompanii piechoty i 50 kozaków w pobliżu folwarku Śliz. Uchodzący powstańcy przeszli rzekę Promnik i otworzyli znajdujące się na niej śluzy, co powstrzymało pościg. Powstańcy stracili około 40 poległych, a 10 dostało się do niewoli. Straty wojsk carskich nie są określone.
Po bitwie pod Firkówką (gm. Krzywda) w dniu 8 listopada oddziały dowodzone przez ppłk. J. Jankowskiego ps. „Szydłowski” i mjr. J. Lenieckiego w liczbie ok. 800 osób zatrzymały się na odpoczynek w folwarku Uścieniec. Wtedy to ppłk Jankowski ze względu na zły stan zdrowia opuścił oddział przekazując władzę mjr. J. Lenieckiemu.
10 listopada oddział ten zaatakowany został przez wojska rosyjskie pod dowództwem kpt Szamnina, składający się z dwóch kompanii piechoty (ok. 400 osób) i 25 kozaków. Nie chcąc narażać wsi Leniecki nie przyjął bitwy w Uścieńcu, lecz wycofał się do pobliskiego lasu. Tam początkowo bronił się na wzniesieniu, a następnie próbował atakować. Wymiana ognia trwała ok. 4 godziny. Wieczorem obawiając się nadejścia większych sił nieprzyjaciela J. Leniecki zbierając rannych wycofał się w kierunku Łaskarzewa. Wojska rosyjskie wyruszyły do Garwolina. Nie znane są straty powstańców i wojsk carskich.
Mieszkańcy Łaskarzewa brali również udział w powstaniu na innych terenach. W oddziale Jankowskiego walczył Andrzej Sierański ps. „Szesmyński” lat 20, w oddziale Żychlińskiego Kacper Goski l.23, w oddziale Zielińskiego Franciszek Wujtek l.24. Zostali oni aresztowani i osadzeni w więzieniu. Więzieni byli również Władysław Iwanowski l.23, Jan Lewandowski, szlachcic lat 70, miejscowy wikary ks. Wincenty Justynowicz, lat 37 i Józef Zięcina skazani zostali na zesłanie na Syberię.
W walce za Wolą Okrzejską poległ Antoni Trzaskowski, który był dowódcą piechoty w oddziale Różańskiego. Oddział ten stoczył bitwę z oddz. płk. Retinera. Pochował go wójt gminy Gułów.
Za udział w bitwie w Łaskarzewie więzieni byli: Jan Dziorzewski lat 49, Konstanty Witt l.28 z Maciejowic, Marceli Puchalski l.26 z Podzamcza. Zesłani na osiedlenie w głąb Rosji: ks. Jan Chyczewski lat 46 z Wargocina, Józef Drewnik l.40, Stanisław Dymek l.30, Adam Paciorkowski l.30, Jan Wichniewicz l.50 i Jan Witt l.28 z Maciejowic.
Więzieni byli również księża z dekanatu łaskarzewskiego: ks. Jan Grzegrzółka (był on również wikarym w Łaskarzewie), ks. Leon Przesmycki z Górzna. Skazany na zesłanie w głąb Rosji został ks. Józef Szumer z Maciejowic.
Ostateczny upadek powstania nastąpił w 1864 r. Poszukiwania partyzantów przez przez wojska rosyjskie przeprowadzone zimą 1864 r. w Łaskarzewie i okolicy nie wskazywały na ich obecność.
Remigiusz Trzaskowski
[al2fb_like_button]
Tagi: Historia
